De techniek leek een eeuwige belofte, maar vindt eindelijk brede toepassing buiten mobiel betalen om. Die strategie zou de huidige kip-ei-impasse, waarbij partijen te veel van elkaar afhankelijk zijn, kunnen doorbreken. Met name de NFC-simkaart zou alle vervoers- en bankkaarten kunnen vervangen.
Op het grootste congres voor mobiele communicatie, het Mobile World Congress in Barcelona, struikelde je dit jaar bijna letterlijk over NFC, kort voor near field communication. Niet alleen bij exposanten op de beursvloer, maar ook in de wandelgangen. Daar stonden bewaarkluisjes die met de mobiele telefoon konden worden geopend, evenals automaten voor drank en snacks. Journalisten die dat wilden, kregen een NFC-mobieltje te leen waarmee ze snel het beursgebouw konden betreden, zonder zich te identificeren.
Er zal niettemin met de nodige scepsis naar gekeken zijn, want NFC is al jaren het muurbloempje dat elke keer weer monter de dansvloer opgaat, maar na de zoveelste uitglijer weer gebroken aan de kant komt te zitten.
De technologie is al meer dan tien jaar geleden ontwikkeld door Sony en Philips, destijds met het idee om informatie over producten in schappen op mobiele telefoons uit te lezen. Dat was nog in de tijd dat er geen smartphones of QR-codes bestonden.
NFC is afgeleid van RFID, met als belangrijkste verschil het korte bereik. De chips communiceren over een afstand tot vijf centimeter. Technisch werkt het al jaren, maar het was tot voor kort te veel een oplossing die een probleem zocht. Met name contactloos betalen is nog altijd niet van de grond gekomen door het kip-en-ei-probleem. Winkeliers willen niet massaal investeren in voor NFC geschikte kassa’s als daar niet massaal gebruik van wordt gemaakt.
Bluetooth
Het Rotterdamse bedrijf Payter merkte dat maar al te goed toen het in 2007 een betaalproef in de eigen regio startte. Er was op dat moment maar één Nokiamodel met NFC beschikbaar; wanneer men een andere telefoon wenste, moest die voorzien worden van losse labels. Diverse winkels en parkeergarage Q-Park op het Rotterdamse Beursplein werden uitgerust met apparatuur om NFC-betalingen mogelijk te maken. Maar winkeliers zagen het nut vooral bij massaal gebruik en de consument wilde ook buiten de regio mobiel kunnen betalen. “Betalen is eigenlijk het minst interessante van NFC”, zegt CEO Remco Willemse van Payter nu. “De tijdswinst van enkele seconden heeft alleen op specifieke locaties een voordeel, maar er zijn tal van toepassingen waar het nut zonder meer bewezen is.”
Voor identificatie en tijdsregistratie wordt de technologie ook veelvuldig ingezet, aldus Willemse. Waardoor het nog maar een kwestie van tappen (tap&go) is. “Schoonmakers en reparateurs die op afstand werken, hoeven bijvoorbeeld geen papierwerk meer in te vullen. De informatie wordt automatisch verstuurd. Printeraansluitinstructies kun je ook al uitlezen, en bovendien is identificatie van onderdelen mogelijk.”
Er is in elk geval goed nieuws van de kant van hardwareleveranciers. Toen Payter in 2007 als eerste in Europa met NFC-betalingen pionierde, waren er zoals gezegd nauwelijks NFC-telefoons. Inmiddels is dat aantal volgens standaardenorganisatie NFC Forum gegroeid naar honderd miljoen, terwijl het in 2010 nog om twee miljoen ging. Dit jaar moet het aantal op driehonderd miljoen uitkomen. Het merendeel zijn smartphones van LG, Nokia en Samsung. Grote afwezige is op dit moment nog Apple, die vijftien procent van de wereldmarkt vertegenwoordigt. Volgens de jongste geruchten zou het bedrijf de techniek in combinatie met vingerherkenning willen introduceren.
NFC lijkt bluetooth achterna te gaan: daar kon je aanvankelijk ook maar weinig mee, nu kan geen mobieltje meer zonder. Zo duikt NFC steeds vaker op in laptops en camera’s om bijvoorbeeld foto’s tussen apparaten onderling uit te wisselen. LG heeft de techniek al verwerkt wasmachines. Samsung en Sony demonstreerden in Barcelona NFC-luidsprekers. Het zit ook in televisies van LG en Sony: de smartphone kan dan desgewenst als afstandsbediening fungeren. Een rijstkoker van Panasonic kan via NFC recepten doorgeven aan mobieltjes. En HP’s SpectreOne printer kan er bestanden contactloos door ontvangen en afdrukken.
Elektriciteitsbedrijven komen eveneens met slimme meters die via NFC uit te lezen zijn. En voorzichtig dringt de techniek de gamewereld binnen, waardoor een spel aan fysieke objecten kan worden gekoppeld, bijvoorbeeld figuurtjes (zoals die van de Skylanders). Een Israëlisch bedrijf Tag-a-Bag, ook aanwezig in Barcelona, is zelfs een NFC-dienst begonnen om bagage met NFC-labels te volgen.
Ook door de hotelbranche wordt NFC steeds vaker ingezet, als kamersleutel. Het Duitse Fraunhofer Instituut demonstreerde op de CeBIT in Hannover onlangs een heel nieuw sleutelconcept, genaamd Key2Share. Daarbij kunnen ‘sleutels’ worden overgedragen aan collega’s die bijvoorbeeld tijdelijk toegang tot een kantoor moeten krijgen. De sleutel kan per e-mail of tekstbericht worden gestuurd. Een slimme strategie, vindt Gartner-analist Carolina Milanesi. “Consumenten raken dankzij dit soort toepassingen vertrouwd met de technologie, zodat ze er straks ook mee willen betalen.”
Buitenbeentje
De grootste belofte zijn echter de zogenoemde NFC-simkaarten. Daarvan bestaan twee varianten: in het ene geval zit er geen NFC-chip op de simkaart zelf, maar worden beveiligde transacties wel via de sim afgehandeld. Een andere optie is de NFC-kaart met chip. De consument is dan niet langer aangewezen op toestellen met ingebouwde NFC-chips, maar – belangrijker – de technologie kan worden gekoppeld aan het telefoonnummer.
Op dit moment loopt de consument nog rond met een hoop betaalkaarten en winkelpassen in de portemonnee. De gegevens ervan zouden makkelijk aan een simkaart kunnen worden gekoppeld. Inchecken bij het openbaar vervoer hoeft dan niet meer met een aparte chipkaart, maar doe je met het mobieltje. Bij verlies van de telefoon kan de operator de toegang tot de gegevens makkelijk blokkeren, zonder dat de consument alle kaartnummers hoeft door te geven. Er zijn inmiddels al twintig operators in de wereld die dergelijke op sim gebaseerde NFC-diensten leveren. In oktober sloot Vodafone nog een overeenkomst met het Nederlandse Gemalto voor de afname van dit soort kaarten.
In de praktijk krijgt de consument via wallets – mobiele apps – toegang tot de verschillende virtuele betaal- en winkelkaarten. In principe maakt het niet uit wie deze diensten gaat leveren. Begin augustus werd het in de VS al mogelijk om alle betaalpassen en creditcards te integreren met Google Wallet, iets wat hier nog niet kan. Ook de Isis Mobile Wallet, een initiatief van Amerikaanse operators, omvat al virtuele versies van creditcards en loyaliteitskaarten. Maar inmiddels komen ook mobieltjesmakers zelf met dit soort oplossingen. Zo heeft Samsung een eigen Wallet gelanceerd.
Daarnaast roeren creditcardmaatschappijen zich met eigen oplossingen; alle toekomstige Samsungtelefoons worden voorzien van een betaalapp van creditkaartmaatschappij Visa. De nieuwe Galaxy S4 krijgt de primeur. Ook MasterCard komt met zogenoemde appbetalingen. Visa’s PayWave-app is de digitale portemonnee van de kaartleverancier. Betalen kan door een mobiele telefoon (met NFC) bij een daarvoor geschikte kassa te houden. Alleen buitenbeentje PayPal moet voorlopig niets van deze techniek hebben, misschien wel omdat het betaalgemak (inclusief betalingen tussen gebruikers onderling) ook voor individuele banken nu echt binnen handbereik komt.
Het kip-en-ei-probleem is daarmee natuurlijk niet opgelost. Het wachten is immers op NFC-ondersteunde Point of Sales (POS)-oplossingen. Die zijn er overigens al wel. Het aantal NFC-kassa’s loopt volgens schattingen zelfs op van 3,9 miljoen nu naar 43,4 miljoen in 2017. Maar de uitrol zal langzaam gaan, zeker in Nederland, waar alle betaalterminals net zijn aangepast voor ‘het nieuwe pinnen’. Willemse (Payter): “Het bezwaar van winkels is dat NFC voorlopig niet tot meer omzet leidt, terwijl de overgang naar pin wel een duidelijk voordeel opleverde.” Ook de oplossing waarbij de NFC-simkaart uiteenlopende loyaliteitskaarten gaat vervangen, laat nog op zich wachten door de relatief hoge kosten. Toch wordt juist dat als de sterke kant van NFC gezien: dat je al die kaarten die je anders toch maar vergeet mee te nemen virtueel in je zak hebt.
De banken kijken zelf ook nog even de kat uit de boom. CTO Gertjan Rösken van Rabobank moest onlangs op het Betaalcongres in Amsterdam dan ook toegeven dat de toekomst voor de banken nog niet helder is. “Ik denk niet dat NFC alle betaalmogelijkheden gaat vervangen, maar vooral daar gaat functioneren waar het duidelijk voordelen biedt, bijvoorbeeld als je lange wachtrijen kunt terugdringen”, aldus Rösken.
Onderhandelen
De weg naar toepassingen is moeizaam. Vorig jaar nog besloten ABN AMRO, ING, KPN, Rabobank en Vodafone de samenwerkingsvorm Sixpack, gericht op de introductie van betalen met de mobiele telefoon aan de kassa, te beëindigen. Er waren onder meer bezwaren vanuit de EU tegen zo’n machtsblok. Inmiddels hebben de drie grootste banken weer een nieuwe samenwerking aangekondigd met onder meer KPN en MasterCard. Daarbij krijgt Leiden deze zomer de primeur van kassabetalen met de mobiele telefoon. De introductie van deze betaalmogelijkheid (in het gebied tussen het NS-station en het centrum) start met circa duizend consumenten met een bankrekening bij een van de drie genoemde banken en met een mobiele aansluiting bij KPN. Deelnemers krijgen hiervoor een NFC-toestel van KPN te leen.
Kleine bedragen kunnen direct worden afgeschreven van de bankrekening, voor bedragen boven 25 euro is een pincode verplicht. Deze betaalautomaat kan ook direct worden gebruikt voor andere contactloze Maestro- of V PAY-betalingen met een mobiele telefoon of een betaalpas. De banken zijn momenteel met allerlei partijen aan het onderhandelen om NFC-kassaoplossingen te implementeren, van supermarkten tot kantines voor studenten. Het is nog onduidelijk in hoeverre de banken daarin financieel willen bijdragen.
Ook internationale creditcardmaatschappijen maken haast met de technologie. Visa is een Ready Partner Programma gestart voor fabrikanten van NFC-randapparatuur. Weliswaar nog voor het eigen platform, maar niet eerder zette een creditcardmaatschappij zo stevig in op deze technologie. In São Paulo en Rio de Janeiro is MasterCard zelfs al met een concreet NFC-programma voor winkelbetalingen gestart.
De marktvoorspellingen worden dan ook gaandeweg positiever. Marktvorser ABI verwacht dat een kwart van alle NFC-toestellen in 2017 dergelijke toegangsmogelijkheden ondersteunt. Mobiele betalingen met behulp van de NFC-chip stijgen dit jaar naar vier miljard dollar en in 2016 naar honderd miljard.
Allianties
Contactloze betalingen kunnen alleen maar van de grond komen als partijen de handen ineenslaan. Frankrijk heeft alleen al twintig miljoen euro uitgetrokken voor experimenten met NFC-betalingen waaraan uiteenlopende partijen deelnemen: van McDonalds tot vervoersbedrijf STIF in Parijs. De overkoepelende organisatie AFSCM (Association Française du Sans Contact Mobile) zorgt voor interoperabiliteit en sturing. De belangstelling is groot. Er zijn inmiddels drie miljoen mobiele telefoons verkocht en in de loop van 2013 kan in heel Frankrijk mobiel betaald worden, dankzij een samenwerking tussen Franse banken als BNP Paribas en Crédit Mutuel.
Een even opvallende rol speelt Turkije. Daar is mobiele operator Turkcell actief met NFC aan de slag gegaan. Dat komt deels doordat bijna de helft van de bevolking geen gebruikmaakt van traditionele bankdiensten. Zij kunnen nu geld overmaken door de mobieltjes tegen elkaar aan te houden.
Smart Postering
De mogelijkheden van Smart Postering, waarbij posters voorzien van een NFC-chip een interactief reclame-, promotie- en verkoopmedium worden, zijn wat op de achtergrond geraakt. De techniek kan echter nog steeds worden ingezet om interactieve content toe te voegen aan posters en het ‘gebruik’ real time te volgen. Bij Albert Heijn is de Smart Postering-technologie al eens door Payter getest. Klanten konden via de NFC-tag op de poster per sms de ingrediënten ontvangen van het dagelijkse recept. Op hetzelfde moment werd het recept verzonden naar het e-mailadres van de klant.
*) Dit artikel verscheen in het aprilnummer van Emerce magazine (#121)
*) Emerce organiseert op 22 en 23 mei de Mobile Convention Amsterdam, een event doordrenkt van de nieuwste learnings en inzichten