Het buzzword in 2016 is blockchain, beter bekend als het grootboek van bitcoin. Ook voor de gezondheidszorg kan deze technologie een grote impact kunnen hebben. Maar wat is blockchain en welke problemen in de zorg kunnen we er mee oplossen? Jaco van Duivenboden van Nictiz spreekt vandaag op eHealth Convention over het onderwerp. Momenteel is hij vooral bezig met dossierinzage door patiënten, medische apps, blockchain en de kwaliteit van eHealth.
We kennen Nictiz als het expertisecentrum voor standaardisatie en eHealth. Blockchain lijkt wel erg ver van jullie bed. Wat moeten we daarvan weten?
“Als expertisecentrum weten we veel van standaardisatie en hoe dat in de zorgpraktijk wordt gebruikt. De jaarlijkse eHealth monitor brengt dat bijvoorbeeld in beeld. Daarnaast zullen we ook altijd naar de toekomst moeten kijken: welke trends – in de maatschappij maar ook in technologie – gaan impact hebben op de zorg? Blockchain is er daar één van.
“Op dit moment is wel helder dat blockchain een impact gaat hebben op de manier waarop informatie kan worden uitgewisseld. En dat betekent dus ook impact op digitale zorg. Blockchain is nog niet volwassen en voor diverse grote ICT-problemen in de zorg is het nog geen oplossing. Toch zien we mogelijkheden op onder andere het gebied van logging (wat is er gebeurd), toestemming voor gegevensuitwisseling en meer regie voor de patiënt over zijn gegevens.
Zijn er al voorbeelden van toepassingen van blockchain in de zorg?
“In Nederland en internationaal zijn er veel partijen bezig te experimenteren en pilots te draaien met blockchain in de zorg. Internationaal wordt vaak Estland aangehaald, waar men blockchaintechnologie gebruikt voor uitwisseling van dossiers. Het Amerikaanse Nictiz heeft recent een competitie voor blockchain ideeën uitgeschreven, daaruit rolden een aantal hele interessante voorstellen van blockchain gebruik voor de zorg. Maar dit is grotendeels nog op papier en in een experimentele fase.
“In Nederland werd in het voorjaar Prescrypt opgezet, een proof of concept waarbij je als patiënt meer regie krijgt over je medicatiegegevens. Ook met het geven van toestemming voor gegevensuitwisseling is met behulp van blockchain gepilot. Ook binnen de overheid, zoals bij het Zorginstituut, wordt er in pilots naar gekeken, en van zorgverzekeraars is bekend dat ze zich hier ook op oriënteren.
Welke stappen in standaardisatie moeten worden genomen wil blockchain in de zorg worden opgenomen?
“Binnen de financieel-technische wereld (fintech) is er nog geen formele standaardisatie voor blockchain, maar is er wel initiatief om daaraan te gaan werken. Het is mogelijk dat hierin zaken worden uitgewerkt die ook binnen het zorgdomein toegepast kunnen worden. De uitdaging zal er deels uit bestaan om binnen deze standaarden ruimte te bieden aan zaken die per land of per zorgtoepassing mogelijk specifieke uitwerking of aanvulling nodig hebben.
“Naast afstemming over technologie is het belangrijker om met de partijen waarmee informatie wordt uitgewisseld de juiste afspraken te maken, op alle niveaus in de organisatie (bestuurlijk, zorgproces, informatie). Dat is de manier waarop interoperabiliteit, goede gegevensuitwisseling, in de zorg met blockchain kan groeien.
Welke rol kan blockchain spelen bij dossierinzage door patiënten?
“Patiënten hebben recht op inzage in hun medische gegevens. Digitale inzage kan nog niet overal, maar neemt wel toe. Een kwart van de ziekenhuizen biedt dat bijvoorbeeld al aan. Maar wat gebeurt er als je als patiënt bij meerdere zorginstellingen/zorgverleners bekend bent? Hoe krijg je dan je gegevens bij elkaar? Dan ontstaat behoefte aan meer overzicht. Het is denkbaar dat blockchain daarin een rol kan spelen, bijvoorbeeld door bij te houden welke gegevens van iemand waar zijn opgeslagen.
Welke andere trends in ehealth worden de komende tijd belangrijk en waarom?
“Er zijn veel ontwikkelingen die een impact gaan hebben, maar de volgende drie springen er wat mij betreft uit:
1. Kunstmatige intelligentie: de opkomst van technologie voor deep learning/machine learning kan gevolgen hebben voor de arts-patiënt relatie, de manier waarop zorg geleverd wordt, en voor de manier waarop informatie in de zorg wordt uitgewisseld. Veel (grote) partijen maken zich op om hierin te springen.
2. Marktpartijen als Google, Apple en Samsung zijn al geruime tijd bezig de ‘consumenten eHealth’ markt in beweging te krijgen; dit kan een groot effect hebben op de verhoudingen in de zorg.
Zowel internationaal als nationaal zijn er bewegingen om de patiënt, of liever de burger, veel meer de regie in handen te geven over zijn zorg. Daar hoort dus ook bij regie over je gegevens. In Nederland is er bijvoorbeeld een brede coalitie ontstaan rondom het Medmij initiatief.”